Wat is hallux valgus?

Hallux valgus is een aandoening waarbij het middenvoetsbeentje net achter de grote teen naar buiten toe staat. Hierdoor vormt het middenvoetsbeentje samen met het beentje van de grote teen een hoek, in plaats van dat ze recht achter elkaar liggen. De bult of knobbel die hierdoor aan de zijkant van de voet ontstaat heet een voetknok (of in het Engels bunion).

Klachten/symptomen

Hoewel niet iedereen met hallux valgus klachten ondervindt kan hallux valgus veel problemen veroorzaken. Het kan ook leiden tot andere voetproblemen.

• Door de bult kan het dragen van schoenen pijnlijk zijn. De slijmbeurs kan gaan ontsteken waardoor de bult opzwelt en rood wordt. Bij vergevorderde hallux valgus kan de grote teen de tweede en zelfs de daaropvolgende teen uit de kom duwen. Dit gaat gepaard met veel pijn, en uiteindelijk komt de teen omhoog te staan.
• De druk van de grote teen op de andere tenen kan ook tot gevolg hebben dat zij krom gaan staan, lees hierover onder ’hamerteen’.
• Ten gevolge van hallux valgus wordt de druk op de overige middenvoetsbeentjes door het lichaamsgewicht groter en deze kunnen overbelast worden. Hierdoor ontstaat pijn en eelt onder de bal van de voet, ookwel metatarsalgie genaamd.
• Hallux valgus kan leiden tot Mortons neuralgie, een zenuwbeknelling. Door het schuiven van de middenvoetsbeentjes raken de zenuwen tussen de kopjes bekneld. De zenuw kan dik worden en een neuroom vormen, wat veel pijn veroorzaakt.
• Door de scheefstand van de grote teen biedt de teen minder steun waardoor de voet naar binnen kantelt (overpronatie). Door deze verkeerde afwikkeling wordt de hallux valgus ook weer versterkt.
• Hallux valgus kan op den duur artrose veroorzaken, alsmede dat het hierdoor veroorzaakt kan worden.

Oorzaken

Hoe hallux valgus precies ontstaat is niet bekend, maar het komt vooral voor bij vrouwen. Het dragen van strakke schoenen met hakken kan hieraan bijdragen. Erfelijkheid speelt ook een rol. Ook kunnen bepaalde afwijkingen leiden tot hallux valgus, zoals een doorgezakte voet (platvoeten), hypermobiliteit van gewrichten, verslapping in de spieren en pezen van de voet, artrose, reumatoïde artritis of een verkorte achillespees.

Conservatieve behandeling

Heeft u geen pijn of last is behandeling niet nodig. Heeft u wel last zal aanvankelijk worden gekozen voor een conservatieve behandeling (zonder operatie).

Allereerst is het belangrijk stevige schoenen te dragen met brede voorvoet en geen hakken van hoger dan 4 cm, dit om te voorkomen dat de hallux valgus verergert. Past de voet niet meer in een gewone schoen kunnen schoenen op maat gemaakt worden. Schoenen van soepel leer worden aangeraden en kunnen eventueel opgerekt worden ter plaatse van de voetknok. De schoenen mogen geen naden bevatten daar waar de voetknok is.

Men kijkt naar de onderliggende oorzaak van hallux valgus en aan de hand daarvan kunnen verschillende behandelingsmethoden worden toegepast. Bij voetklachten als een doorgezakte voet of eelt onder de bal van de voet kan het dragen van steunzolen helpen.

Er bestaan verschillende hulpmiddelen voor hallux valgus die verlichting kunnen bieden, denk daarbij aan een teenspreider, nachtspalk of steunverband.  Oefeningen voor de voetspieren en houding kunnen ook bijdragen aan pijnverzachting. Fysiotherapie/manuele therapie kan een eventuele verminderde mobiliteit van de enkels/gewrichten verhelpen.

Operatieve behandeling

Zonder operatie zullen de beentjes van de grote teen en onder de grote teen nooit vanzelf weer recht gaan staan, de voetknok zal dus niet zomaar kleiner worden. Wordt ervoor gekozen de hallux valgus operatief te behandelen wordt de stand van de beentjes gecorrigeerd.

Er zijn verschillende operatiemethoden afhankelijk van de plaats waar een botje wordt doorgezaagd, verschoven en vastgezet.

Bij een chevron-operatie wordt dit ter hoogte van de hals van het kopje van het middenvoetsbeentje gedaan, bij een scarf-operatie wordt het middenvoetsbeentje over de gehele lengte in Z-vorm doorgezaagd waarna het onderste gedeelte van het bot verschoven wordt, bij een basis-osteotomie wordt de basis van het middenvoetsbeentje doorgezaagd waarbij de grootste correctie bereikt kan worden.

Als de teen na zo’n operatie nog steeds niet recht staat kan een akin-osteotomie toegepast worden waarbij er een driehoekje uit de basis van het eerste teenkootje gehaald wordt. Worden de botdeeltjes weer aan elkaar gezet staat de teen weer recht.

Bij een Lapidus-behandeling (ook TMT-I artrodese genoemd) wordt de stand van het gehele middenvoetsbeentje gecorrigeerd door het gewricht tussen het middenvoetsbeentje en het voetwortelbeentje in de juiste positie vast te zetten.

Bij een ernstig versleten gewricht tussen het middenvoetsbeentje en het beentje van de grote teen kan het worden vastgezet; dit wordt MTP-I artrodese genoemd. Dit wordt ook vaak toegepast bij hallux rigidus.

De herstelperiode van een hallux-valgus-operatie kan oplopen tot een jaar.

Risico‘s

Naast algemene risico’s met operaties kleeft er een aantal specifieke risico’s aan een hallux-valgus-operatie. Zo kan het gewricht stijver of pijnlijker worden, het gewricht kan onvoldoende of juist teveel gecorrigeerd zijn en er kan gevoelsvermindering in de voet optreden. In sommige gevallen groeien de doorgezaagde botten niet goed aan elkaar vast en moet er opnieuw geopereerd worden. Er bestaat ook een kleine kans dat de hallux valgus na een operatie terugkomt.